กาพย์พระมาลัย (๗)

ภาคสวรรค์

กายพ์ฉบัง  ๑๖

๐ อันทานชั่วดีฉันใด               ใครให้ด้วยใจ
อันใสบริสุทธิ์ยินดี ฯ
๐ ด้วยบุญชื่นชมเปรมปรีดิ์       เอาโลกอุดรก็ดี
ก็จะได้ดุจดังใจ ฯ
๐ ดอกไม้ดอกเดียวงามไสว    ผู้ใดถวายไป
ได้นางฟ้าแปดโกฎิครัน ฯ
๐ ล้วนมีรูปโฉมโนมพรรณ       จะได้ทรงธรรม์
วิเศษจบปิฎกไตร ฯ
๐ พระเถรโมทนาแล้วไซร้       ถือดอกบัวไป
แล้วพระมาลัยจินดา ฯ
๐ ควรกูเอาไปบูชา                  ถวายดอกมาลา
ที่มหาเจดีย์มีนาน ฯ
๐ ในสัตมหาสถาน                   แต่ในก่อนกาล
กูเคยได้ไปบูชา ฯ
๐ คิดแล้วคิดเล่าเจ็ดครา          ที่ได้บูชา
ควรกูจะไปบัดนี้ ฯ
๐ อย่าเลยดอกไม้มีศรี              พระเกตุเจดีย์
บัดนี้ควรไปบูชา
๐ คิดพลางจะไปวันทา             พระเกตุจุฬา
อินทราประดิษฐานไว้
๐ ที่นั้นพระเถรมาลัย                 รับดอกบัวไป
ทั้งแปดดอกงามมีศรี ฯ
๐ จึงเหาะด้วยฤทธิ์พิธี               ถึงพระเกตุเจดีย์
ประมาณลัดนิ้วมินาน ฯ
๐ ดอกบัวแปดดอกอันบาน       เธอถวายในสถาน
ทั้งแปดทิศนั้นบูชา ฯ
๐ พระมาลัยจึงถวายวันทา        พระเกตุวันทา
แล้วก็นั่้งข้างฝ่ายบูรพ์ ฯ

กาพย์ยานี ๑๑
๐ เมื่อนั้นท้่าวอินทรา              มีนางฟ้าเป็นบริวาร
นางสวรรค์อันนงคราญ           จะแจ่มตาหน้านวลศรี ฯ
๐ นางสวรรค์สพรึบพร้อม       แห่ห้อมล้อมยอมสาวศรี
ไปไหว้พระเจดีย์                    ด้วยนางแม่ทั้งผอง ฯ
๐ อินทราจึงกราบไหว้           ถวายดอกไม้ธูปเทียนทอง
ชาวแม่นางทั้งผอง                จึงถวายตามท้าวอินทรา ฯ
๐ กราบไหว้ทั้งแปดทิศ         แล้วบพิตรจึงวันทา
ทักษิณรอบจุฬา                    มณีเวียนเป็นสามวง ฯ
๐ อินทราแลสาวสวรรค์        อันมีพรรณงามยิ่งยง
ทักษิณแล้วนั่งลง                 จึงเห็นองค์พระมาลัย ฯ
๐ อินทราแลสาวสวรรค์        ยกมือพลันงามไสว
วันทาพระมาลัย                   แล้วนั่งพร้อมล้อมเรียงรัน ฯ
๐ อินทราและนางฟ้า           กราบวันทาพร้อมพร้อมกัน
พระเถรนั่งอยู่นั้น                  มาแต่สวรรค์หรือแต่ไหน ฯ
๐ อินทราผู้ยิ่งยง                  จึงถามองค์พระมาลัย
ผู้เป็นเจ้าจงแจ้งไข              ประสงค์ใดจึงขึั้นมา ฯ
๐ นางสวรรค์แลเทวราช       เห็นประหลาดยิ่งนักหนา
พระเถรเจ้ากูมา                    จะปรารถนาเอาอันใด ฯ
๐ อินทราแลสาวสวรรค์        นั่งรายเรียงเคียงไป
วันทาพระมาลัย                   แล้วนั่งล้อมมหาเถร ฯ  ราบ* ฯ


*คำว่า  ราบ เข้าใจว่าบอกการบรรเลงปี่พาทย์เมื่อสวดจบตอน

กาพย์พระมาลัย (๖)

ภาคสวรรค์

กาพย์ร่ายไม้  ๓๒

๐ เมื่อเช้าวันหนึ่ง            พระเถรมาลัย

จึงเสด็จเข้าไป                เที่ยวภิกขาจร

มีมือถือบาตร                  คลุมผ้าจีวร

เดินด้วยสังวร                 ได้แล้วคลาไคล ฯ

๐ ยังมีชายหนึ่ง               เป็นคนเข็ญใจ

เก็บฟืนหักไม้                  เลี้ยงพระมารดา

ลงไปสู่สระ                      เพื่อจะเก็บผักมา

เลี้ยงพระมารดา              ยามยากทรพล ฯ

๐ ชายนั้นอาบน้ำ            ชำระกายตน

เห็นดอกอุบล                  แปดดอกโสภา

ชายนั้นจึงเก็บ                 เอาดอกบัวมา

ด้วยใจศรัทธา                 ชื่นชมดีใจ ฯ

๐ ชายน้ันคร้ันเห็น           พระเถรมาลัย

เดินมาแต่ไกล                สำรวมอินทรีย์

ทอดตาชั่วแอก               เห็นงามมีศรี

มีฤทธิ์พิถี                        ด้วยฌานผ่องใส ฯ

๐ ชายนั้นยินดี                เปรมปรีดิ์ในใจ

จึงเดินเข้าไป                  ด้วยใจกุศล 

เคารพจบถวาย              ดอกไม้อุบล

ด้วยใจกุศล                    แก่พระมาลัย ฯ

๐ ชายน้ันจึงต้ัง              ปณิธานไป

นึกแต่ในใจ                    ข้าขอปรารถนา

จะเอาอันใด                   ชายนั้นจินดา

จึงกล่าวคาถา                ต้ังปณิธาน ฯ

๐ เดชะข้าถวาย             ดอกไม้เป็นทาน

ข้าเกิดในสถาน             ที่ใดทิศใด

แม้นได้หมื่นชาติ           แสนชาติไปไกล

ชื่อว่าเข็ญใจ                 อย่าได้เกิดมี ฯ

๐ พระเถรมาลัย             รับไว้ด้วยดี

ดอกบัวมีศรี                  จากชายนั้นมา

แล้วจึงกระทำ               อนุโมทนา

จึงสวดคาถา                ให้จำเริญบุญ ฯ  เชิด

คำว่า  เชิด เข้าใจว่าบอกการบรรเลงเพลงปี่พาทย์เมื่อสวดจบตอน 

กาพย์พระมาลัย (๕)

กาพย์ยานี ๑๑ 

๐ สัตว์นรกแลเปตา            ถวายวันทาสั่งไป

พระเถรชื่อมาลัย                บอกแก่ญาติถ้วนทุกครา ฯ
๐ ทำบุญเป็นส่วนบุญ         แม่มีคุณและบิดา
จงบอกแก่ญาติกา              ข้าได้ยากแทบอาสัญ ฯ
๐ ชายชื่อน้ันร้องสัง            หญิงชื่อนี้ก็สั่งพลัน
บาปดังนี้มาตามทัน            ตูจึงได้ความทุกข์ทน ฯ
๐ อย่าให้กระทำบาป          ทำแต่ล้วนส่วนกุศล
อุทิศบุญแผ่ผล                   ส่งบุญน้ันจงเร็วรา ฯ
๐ เป็นทุกข์ทุกวันคืน          ให้สะอื้นโศกนักหนา
ให้พลางร้องสั่งมา              ถึงบิดาแลมารดร ฯ
๐ บ่่เห็นใครจักช่วยได้        เห็นแต่ญาติกาก่อน
ให้ญาติเร่งสังวร                 จำศีลแล้วเร่งให้ทาน ฯ
๐ เขากำชับถึงลูกนัก          อีกเมียรักนางนงคราญ
ให้ลูกรักเมียสงสาร            เอ็นดูเราเร่งทำบุญ ฯ
๐ ขอลูกผู้ใจบาน                เมียสงสารแม่มีคุณ
ให้เร่งกระทำบุญ                ส่งบุญน้ันมาเร็วพลัน ฯ
๐ เมื่อนั้นพระมาลัย            นำเอาไปบอกทุกอัน
ฝูงคนได้ฟังพลัน                ชักชวนกันสร้างกุศล ฯ  เชิด ฯ

กาพย์ฉบัง ๑๖

๐ เมื่่อนั้นฝูงชนท้ังหลาย         ได้ฟังภิปราย
พระมาลัยเจ้าบอกพลัน ฯ
๐ จึงแต่งกัปปิยจังหัน              ตักบาตรครามครัน
อุทิศบุญนั้่นส่งไป ฯ
๐ ต่างคิดอนิจจาในใจ             สงสารกระไร
ที่ญาติของเขาทุกข์ทน ฯ
๐ เร่งรีบสืบสร้างกุศล             อุทิศแผ่ผล
ขอให้ถึงญาติเร็วพลัน ฯ
๐ เมื่อนั้นฝูงเปรตทุกพรรค์     เล็งเห็นบุญนั้น
อันญาติตนทำก็ดีใจ ฯ
๐ เขาจึงพ้นทุกข์น้ันไป         เกิดในสุราลัย
มีนางฟ้าเป็นบริวาร ฯ
๐ ธรรมนี้เที่ยงแท้มิแปรผัน    พระมาลัยนั้น
ท่านมีอิทธิฤทธิ์นักหนา ฯ
๐ ท่านโปรดนรกแลเปตา       ให้พ้นทุกขา
นิราศทุกข์สุขสำราญ ฯ
๐ พระเถรกลับสู่วิหาร             เพ่ิ่มกิจนิตย์นาน
เป็นสารสุขสวัสดิ์อัตราฯ ราบ ฯ

                        

                             จบภาคนรก 

 

* คำว่า  เชิด ราบ เข้าใจว่าบอกการบรรเลงเพลงปี่พาทย์เมื่อสวดจบตอน 

กาพย์พระมาลัย (๔)

กาพย์ฉบัง ๑๖

๐ เมื่่อนั้นบรรดาอสูรกาย           เปรตนรกทั้งหลาย

ยกมือขึ้นไหว้พระมาลัย ฯ

๐ ตูข้าลำบากเหลือใจ               ขอพระมาลัย

เอาคดีนี้ไปบอกญาติกา ฯ

๐ ขอพระบอกจงนักหนา            พระได้กรุณา

บอกญาติกาเร่งทำบุญ ฯ

๐ ให้เขาจำเริญพุทธคุณ             อุทิศส่วนบุญ

แผ่ผลมาอย่าได้นาน ฯ

๐ ให้ญาติตักบาตรเป็นทาน        ให้เร่งบันดาล

จำศีลสร้างพระภาวนา ฯ

๐ จงเร่งฟังธรรมเทศนา              แผ่ผลส่งมา

ตูข้าจะรับทันใจ ฯ

๐  ข้าแต่พระเถรมาลัย                เจ้ากูจงไป

ในเมืองน้ันฯญาติกาตู

๐ เมืองน้ันฝูงญาติข้าอยู่            ขอพระเอ็นดู

จงบอกแก่ญาติทั้งหลาย ฯ

๐ ตูข้าลำบากปางตาย                บอกญาติทั้งหลาย

บาปนี้อย่าทำเลย ฯ

๐ ตูข้าเจ็บปวดบ่เสบย                มาลัยเจ้าเอ๋ย

ขอพระบอกจงเร็วพลัน ฯ

๐ ให้เขาจำศีลทุกวัน                 ให้หมั่นฟังธรรม์

อุทิศบุญน้ันส่งมา ฯ

๐ ให้ถวายธูปเทียนชวาลา          อุทิศบุญมา 

ตูข้าจึงพ้นเพราะบุญ ฯ ฉัน ฯ

* คำว่า ฉัน  เข้าใจว่า บอกการบรรเลงเพลงปี่พาทย์เมื่อสวดจบตอน
ภาพ  จิตรกรรมฝาผนัง วัดดุสิตดารามวรวิหาร 

กาพย์พระมาลัย (๓)

กาพย์ยานี ๑๑
๐ เมื่อนั้นว่ายังมี                           เปรตฝูงหนึ่งเห็นพึงกลัว
มีแต่ตัวบ่มีหัว                               เปรตหัวด้วนเห็นพิกล ฯ
 ๐ยมบาลเอาเชือกเหล็ก              ร้อนกว่าร้อนมัดทั้งตน
ดิ้นระด่าวครางอะดล                    เขาเร่งคาดเร่งตรึงลง ฯ
๐ ยมบาลเอาเหล็กแหลม            ร้อนเป็นไฟตรึงท้ังองค์
 เอาหอกรุมแทงลง                      ชูขึ้นไว้ในเวหา ฯ
๐ เปรตนั้นดิ้นทุกข์ทน                  บนปลายหอกร้อนหนักหนา
ถ้าจะนับคณนา                             ยั่งยืนมากกว่าพันปี ฯ
 ๐ เปรตหัวด้วนเจ็บปวดนัก           เป็นอัปลักษณ์ร้ายอัปรีย์  
ปากอยู่ทวารน่าบัดสี                     ดวงตามีในอกตน ฯ
๐ มีหัวอยู่ในท้อง                          ส่วนจมูกอยู่เบื้องบน
มีรูปนั้นพิกล                                 ทนวิบากยากหนักหนา
๐แร้งกาล้วนปากเหล็ก                 นกตะกรุมรุมกันมา
เต็นเข้าสับจิกตา                           หูจมูกขาดเรีบงราย ฯ
๐ เปรตนั้นเป็นบ่มิเป็น                   ส่วนอาจารย์ก็มิตาย    
ลำบากยากเหลือหลาย                 ยังยืนมากว่าพันปี ฯ
๐ เปรตนั้นเมื่อเป็นคน                   อยู่แว่นแคว้นแดนบุรี
ราชคฤห์เมืองมีศรี                        ชายผุ้นี้ใจอาธรรม์ ฯ
๐ ชวนเพื่่อนไปรุกรัน                    ปล้นชิงท่านท้ังฆ่าฟัน
เป็นคนใจอาธรรม์                         ฉกตีนเอาคนเดินทาง ฯ
๐ เล็งเห็นสิ่งสินเขา                      ลักลอบเอาบ่เว้นวาง
ซุกซ่อนนอนริมทาง                      ลักช้างม้าและวัวควาย ฯ
๐ ปล้นชิงสิ่งสินเขา                      ไล่เจ้าของกระจัดกระจาย
บ่กลัวบ่ละอาย                              ปล้นฟันเฆี่ยนเอาทรัพย์เขา ฯ
๐ บาปปล้นท่านเจ้าทรัพย์            ให้ยากยับให้อับเฉา
ยมบาลท่านจึงเอา                        เชือกเหล็กแดงเร่งคาดลง ฯ
๐ บาปปล้นท่านเจ้าของ               โศกเศร้าหมองเร่งงวยงง
เหล็กแหลมเร่งตรึงลง                   เพราะบาปตนแทงยิงเขา ฯ
๐ บาปฉกชิงของท่าน                   ให้เจ้าทรัพย์จนอับเฉา
เป็ฺนเปรตอยู่ตัวเปล่า                      มีแต่ตัวไม่มีหัว ฯ
๐ บาปปล้นท่านร้องตวาด             ให้เจ้าทรัพย์ตกใจกลัว
เป็นเปรตไม่มีหัว                            มีแต่ตัวเห็นพิกล ฯ
๐ บาปปล้นชิงทรัพย์ท่าน              ให้เจ้าทรัพย์หนีอลวน
เป็นเปรตรูปพิกล                           มีหูตาอยู่ในอก ฯ
๐ บาปรุกร้นปล้นเอาท่าน              ให้เจ้าบ้านตกใจงก
เป็นเปรตรูปสกปรก                       ปากกลับตกอยุู่ทวารตน ฯ
๐ บาปรุกร้นปล้นของท่าน             ให้เจ้าบ้านไร้ทรพล
บรรดาปากอยู่เบื้องบน                  กลับพิกลอยู่ทวารเอง ฯ
๐ บาปฉวยฉกชิงของท่าน            ขู่คำรามอยู่ครื้นเครง
เป็นเปรตอยู่วังเวง                        มีหัวอยู่ในท้องตน ฯ
๐ บาปปล้นฉกตีท่าน                    ให้เจ้าบ้านตกใจฉงน
รูจมูกอยู่เบื้องบน                          รูปของตนก็เคลื่อนคลา ฯ
๐ บาปรุกร้นปล้นไล่จับ                 ชิงเอาทรัพย์ของเขามา
นกตะกรุมและแร้งกา                    บินโฉบมายื้อแย่งเอา ฯ
๐ ปากขาดจมูกขาด                      ตกเรี่ยราดดิ้นระเด่า
บาปตนปล้นชิงเขา                       หูตาเน่าเปื่อยทั้งกาย ฯ
๐ ร้องครางทนเวทนา                   ร่ำโศกาเร่งครางตาย
ลำบากยากเหลือร้าย                    บาปปล้นท่านมาถึงตน
๐ ดูราท่านทั้งหลาย                      เร่งขวนขวายสร้างกุศล
ญาติท่านได้ทุกข์ทน                    สั่งให้ท่านเร่งทำบุญ ฯ
 ๐ เปรตนรกสั่งฉันใด                    พระมาลัยผู้มีคุณ
ให้ญาติเขาทำบุญ                        อันเขาอยู่ในเมืองคน ฯ                              
 ๐ เปรตนรกสั่งดั่งนีั                      ร้องสั่งมีมาทุกคน                                          
ทำบาปได้ทุกข์ทน                       บาปดั่งนี้อย่าได้ทำ ฯ
 ๐ ชื่่อว่าทานให้เร่งให้                  ชื่อว่าศีลให้เร่งจำ
ชื่่อว่าบุญให้เร่งทำ                       คำพระเจ้าเร่งภาวนา ฯ  เชิด ฯ

ภาพ : จิตรกรรมฝาผนัง วัดดุสิตดารามวรวิหาร

คำว่า  เชิด เข้าใจว่าเป็นการบอกเพลงบรรเลงปี่พาทย์เมื่อจบตอน